Çocuk ve Ergenlerde Teknoloji ve Sosyal Medya Kullanımına Dair Ebeveyn Tutumları

İnternet ve sosyal medyanın yaygınlaşmasıyla çocuklar, teknolojinin her yerde ve her zaman kullanıldığı bir çevrede büyümektedirler. Sosyal medya kullanım yaşı ise gün geçtikçe düşmekte, çocuklar neredeyse daha konuşmaya başlamadan internet ve sosyal medya mecralarıyla tanışmaya başlamaktadır. Teknolojinin mobilize bir hal alması ise ona ulaşımı kolaylaştırmış ve mekân kısıtlılığını ortadan kaldırmıştır.

Bunun yanında sosyal medya uygulamaları da hızla yaygınlaşmakta ve aileler bu hıza uyum sağlamakta zorluk çekmektedirler. Ebeveynler, yabancı kaldıkları bu alanda çocukları için endişe duymaktadır . Olumlu içeriklerin yanında olumsuz içeriklere ulaşımın da çok kolay ve kontrol edilmesinin güç olması bu endişelerden biridir.

Ebeveynlerin, çocuklarının sosyal medya kullanımına dair olumlu ya da olumsuz farklı farklı tutumları mevcuttur. Çocukların sosyal medya kullanımı ebeveynlerde farklı tutumlara yol açabildiği gibi, ebeveynlerin çocuklarına olan tutumları da çocukların sosyal medya kullanımını etkileyebilmektedir. Fakat bu tutumlardan bağımsız olarak ebeveynler, gelişen ve değişen teknoloji ve sosyal medya hakkında bilgi sahibi olmalı, bu sayede çocuklarının karşılaşabileceği zararlara karşı önlem almalıdırlar.

Sosyal medya kullanım amaçları ve süreleri

TÜİK’in 2013 yılında Türkiye’deki çocuklar genelinde yaptığı araştırmaya göre:

-İnterneti kullanmaya başlama yaşı ortalama 9’dur.

-Kullanım yeri yaklaşık 3/5’ü için ev, 1/5’i için de internet kafedir.

-Çocukların neredeyse yarısı her gün interneti kullanmaktadır.

-6-15 yaş grubu çocuklar için interneti en çok kullanım amacı şu şekildedir; %84,8 ödev veya

öğrenme, %79,5 oyun oynama, %56,7 bilgi arama, %53,5 sosyal medya kullanımı.

İnternet ve Sosyal Medyanın Yararları

-İletişim kurmak ve sosyalleşmek için alternatif bir ortam olması

-Ortak zevklere sahip kişilerle mesafeden bağımsız arkadaşlık kurulabilmesi

-Kimlik kazanımına katkı sağlayabilmesi

-Bilgiye hızlı ve kolay ulaşım sağlaması

-Eğitici ve öğretici içeriklere ulaşabilme

İnternet ve Sosyal Medyanın Zararları

-Sosyallikten geri çekilme

-Zararlı içeriklerle temas etme

-Çocuk istismarına ve suistimaline yol açabilmesi

-Kişisel verilerin açık hale gelmesi

-Bağımlılığa sebebiyet verebilmesi

Ebeveyn Tutumları

-Çocukların sosyal medya kullanım sıklığı aile içi iletişimi etkiler,

-Ebevenylerin çok az bir kısmı çocuklarını sosyal medyada takip ederler,

-Ebevenylerin çok az bir kısmı çocuklarını mahremiyet konusunda bilgilendirir,

-Ebevenylerin büyük bir çoğunluğu çocuklarına sosyal medyada yanlış bilgiler olabileceğini söyler.

Anlamlı fark bulunamayan hipotezler şunlardır:

-Ebeveynler, çoğunlukla sosyal medya kullanır.

-Çocukların sosyal medya kullanım süresini anne-baba belirli oranda kısıtlar,

-Ebeveynlerin az bir kısmı çocuklarını sosyal medyada gerçek dünyada olduğu gibi

davranmasını söyler,

-Ebeveynlerin büyük bir çoğunluğu çocuklarını sosyal medyada kişisel bilgileri paylaşma

konusunda uyarır.

Ebeveynler çocukları için internetin zararlı yanlarını şu şekilde sıralamıştır;

*internetin çocukların çok zaman harcamasına sebebiyet vermesi,

*internette çocukların yaşına uygun sitelerin bulunmaması,

*internetin çocukların derslerine engel olması,

*fazla kullanım halinde bağımlılık yapması,

*radyasyona maruz bırakması,

*bilgi kirliliğine sebebiyet vermesi,

*sosyal ilişkileri zayıflatması, oyunlar ve kontrolsüz reklam.

Ebeveynler bu sebeplere dayanarak çocuklarının zamanını gereksiz yere harcamaması,zararlı içerikli sitelerle temas etmemeleri ve ders çalışmalarına engel olduğu gerekçeleriyle çocuklarının internet kullanımlarına müdahale etmektedirler. Çocukların yaklaşık %86'sı ebeveynlerinin internet kullanımlarına müdahalede bulunduklarını, yaklaşık %11'i ise bir müdahalede bulunulmadığını belirtmişlerdir.

Teknolojik araçların 10-12 yaş çocuk sağlığı üzerine etkilerine yönelik ebeveynlerin tutum ve davranışları incelediği bir araştırmada  aşağıdaki  sonuçlara ulaşılmıştır:

Ebeveynlerin çocukların teknoloji kullanımına yönelik tutum ve davranış puanları;

-ebeveynlerin mesleğine, eğitim durumuna, yakınlık derecesine ve yaşlarına göre,

-ebeveynlerin evlerinde bilgisayar bulunma ve kullanma, evlerinde internet bağlantısı bulunma, güvenli internet kullanma konusunda çocukları bilgilendirme durumuna göre,

-ebeveynlerin çocuklara sosyal medya hesabı oluşturma ve kullanma, anlık mesajlaşma, video/film izleme, çevrimiçi oyun oynama ve internette gazete, dergi okuma gibi uygulamalara izin verip vermeme durumuna göre, anlamlı bir fark göstermemiştir.

ÖNERİLER

-Ebeveynler, sosyal medya ile ilgili değişiklikleri çocuklardan önce öğrenip deneyimleyerek çocuklarına kendileri öğretmelidirler.

-Ebeveynler çocuklarının, kontrolsüzce sosyal medya kullanmasını önlemek adına çocuklarına karşı ilgili olmalı, ihmalkâr olmamalıdırlar.

-Sosyal medya kullanımının ilkokul seviyesine düştüğü günümüzde çocuklara ilkokulda güvenli internet ve sosyal medya kullanımı ile ilgili eğitim verilmelidir.

-Hem ebeveynlere hem öğrencilere yönelik, internet ve sosyal medya kullanımı hakkında bilgilendirici seminerleri düzenlenmelidir.

-İnternet ve sosyal medyanın sağlıklı şekilde kullanılması ve teknoloji bağımlılığının önlenmesi için çalışmalar yapılmalıdır.

-Çocuklar teknoloji kullanımına ilgi duyabilir, bu durum engellememelidir. Yapılması gereken yaşa ve gelişim özelliklerine göre uygun şekilde kullanıma izin vermektir.

-Yasak koymak yerine uygun kullanımı öğretebilmek için ebeveynlerin dijital okuryazarlık bilgilerine vakıf olmaları önemlidir.

-Ebeveynlerin, teknoloji kullanımı konusunda çocuklarına doğru rol model olmaları önemlidir.

- Ebeveynlerin çocuklarını yetiştirme sürecinde teknoloji kullanımına farkındalıkla yaklaşarak, konu hakkında hem çocuklarını korumalarının hem de teşvik etmelerinin önemli olduğunu belirtmekteyim.

Sevgilerimle..