Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu ve Uyku Sorunları

Nelerden bahsedeceğiz?

1-DEHB nedir?
2-Görülen uyku problemleri nelerdir?
3-DEHB tanılı çocuklar ve uyku problemleri
4-Yapılan çalışma örnekleri
5-İlaçların etkisi
6-Klinik öneriler

DEHB Nedir?
‘‘Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu,dikkatsizlik, dürtüsellik ve hiperaktivite gibi heterojen
klinik özellikleri olan çocukluk çağında en sık rastlanan nöro-gelişimsel bozukluklardan biridir.’’

Uyku Problemi

-Yatma direnci
-Uykuya dalmada ve sürdürmede güçlükler
-Parasomnia
-Gün içinde yorgunluk

DEHB ve Uyku problemleri

Araştırmalar DEHB tanılı çocukların ailelerinin % 25- 55 sıklıkla uyku sorunlarından yakındıklarını göstermiştir. Yapılan çalışmada ayrıca bu çocukların %56’sında uykuya dalmada güçlük çektiğini ve %39’ unun uyku sürekliliğinde bozulma olduğu belirtilmiştir.
Uyku sorunları DEHB’nin erken bebeklik, çocukluk ve ergenlik dönemlerinin genelinde görülen ortak ve önemli bir psiko-fizyolojik durumdur. Düzensiz uyku ve gün içi aktivite düşüklüğü erken bebeklik dönemi için DEHB'nin erken belirtileri ile alakalı olduğu bilinmektedir. Ayrıca bu dönemdeki uyku bozuklarıyla DEHB arasında pozitif korelasyon vardır.

İlaçların etkisi
Kullanılan uyarıcı ilaçlar dopamin ve noradrenalin miktarını arttırarak bazı etkilere neden olur ve uyku ihtiyacını ve yorgunluk farkındalığını azalttığı düşünülmektedir.
DEHB ve kronik uykusuzluğu olan çocuklarda uzun süreli melatonin tedavisinin yaklaşık %88’inde uykuya başlangıç problemlerinde etkili olduğu görülmüştür. Bu nedenle birinci basamak öneriler arasındadır.Ek olarak, Türkiye’ de yapılan bir çalışmada henüz ilaç tedavisi almayan ya da son üç ay içinde DEHB tedavisini sürdürmeyen çocuk ve ergenlerin (6- 16 yaş) uyku alışkanlıkları incelenmiştir.
DEHB tanılı çocuk ve ergenlerin % 90’ nında uyku sorunu olduğu kontrol grubunun ise % 66.7’ sinde uyku sorunları saptanmıştır. Bu sonuç istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur.

Klinik Öneriler
DEHB değerlendirmelerinin başlangıcında sistematik bir şekilde uyku taraması yapılmalıdır. Bu taramada BEARS veya Çocuk Uyku Alışkanlıkları Anketi spesifik uyku anketleri kullanılabilir.
Uyku hijyeninin önemi!

Ailelere Öneriler
Çocuğunuzun uykuya dalmasını ve tüm gece boyunca uyumasını kolaylaştırmak için düzenli bir uyku takvimi geliştirin. Çocuğun gündüz aşırı uyumadığına emin olun. Çocuğunuz endişeli ve korkulu görünüyor ise onu rahatlatmaya çalışın. Uyku zamanında ona masal okuyun. Çocuğu sakinleştirin ve gece boyunca onun yakınında olacağınızı anlatın.
Bir gece ışığını açık bırakın ya da sakinleştirici bir müziği hafif sesle çalacak şekilde açık bırakın.
Gece çocuğunuz korkarak yanınıza geldiğinde onu yatağınıza alıp birlikte uyumak yerine odasına geri götürün. Korkusunu anlamaya çalışın ve güvende olduğunu, onun yanında olduğunuzu vurgulayın.
Aslında her ne kadar bireysel farklılıklar olsa da çocukların belirli uyku düzeninin olması gerekir ve yaşla birlikte alması gereken uyku miktarı da değişir.
Çocuk ve gençlerde önerilen uyku miktarları

Yaş ve  Saat

Yeni doğan (0-2 ay) -  12-18
Bebekler (3-11 ay) -  14-15
Erken çocukluk (1-3 yaş) -  12-14
Okul öncesi (3-5 yaş) -  11-13
Okul çağı çocukları (6-10 yaş) -  10-11
Gençler (10-17 yaş) -  8,5-9,25

Ebeveyn psikopatolojisinin önemi: Yapılan çalışmalar göstermiştir ki özellikle annenin depresyonu çocuklarda uyku düzenini büyük ölçüde etkiler. İyi davranışlar için bir ödül olarak geç yatmayı ve istenmeyen davranış için bir ceza olarak yatağa gitmeyi kullanmaktan kaçının.
Sevgilerimle..