Kararsızlık ve Karar Almada Zorluk

Hayatımızda karar vermemiz gereken birçok durum çıkar karşımıza. Bunlar irili ufaklı kararlar olabilir ya da seçenekler arasında tercih yapacağımız zamanlarda yaşadığımız kararsızlık olabilir. Arada sırada bu durumu yaşamak ve bizi çok rahatsız etmemesi hayatımızı çok olumsuz şekilde etkilemeyebilir. Ancak, bazılarımız karar alma sürecinde çok zorlanabilir ve üzerinde baskı hissedebilir. Kararsızlığın çok sık yaşanması, en ufak durumlarda bile karar vermek çok korkutucu gelebilir. Peki karar vermek neden bu kadar zordur?

-        Özgüven sorunu yaşayan kişilerde daha sık görülmektedir. En büyük sebep de verdikleri karara tam anlamıyla güvenmeyebilirler. Doğru olup olmadığından emin olamadıkları için de verdikleri kararın arkasında durmakta zorlanabilirler.

-        Başarısızlık korkusu en büyük sebeplerden biridir. Başarısız olma ihtimali ve hata yapma korkusu karar verme sürecimizi oldukça zorlaştırabilir.

-        Çocukluğunda ailesi tarafından istekleri, tercihleri ve kararları ihmal edilen ve çocuk adına ailenin karar verdiği kişilerin, yetişkinlikte karar alınırken zorlanması yaygındır. Bu kişiler isteklerinin ve kararlarının değersiz olduğunu düşünüp kararı hep başkalarının vermesini bekleyebilir.

-        Çevremizdekilerin ne düşüneceğine ve ne diyeceğine fazla odaklanmak (el âlem ne der?). Bu durumda da yine yetiştirilme tarzımız çevre baskısı ön planda tutularak yapılmışsa karar almak çok zor olabilir.

-        Mükemmeliyetçi kişilik yapısına sahip olmak. Hiçbir karar tam olarak doğru veya tatmin edici gelmeyebilir.

-        Detaylara çok fazla odaklanmak. En doğru kararı vermeye çalışırken bazen detaylar içinde kayboluruz ve bu süreç de bizi asıl hedefimizden saptırır. Mükemmeliyetçilikle de bağlantısı olabilen bir durumdur.

-        Bağımlı kişilik yapısına sahip olmak.

-        Bazen iki seçenek arasında kalınan durumlarda seçeneklerin birbirlerine çok yakın olması da kararsızlığı arttırabilir.

-        Karar alınması gereken durumda konu hakkında yeterince bilginin olmaması.

-        Bazen de belli bir karara daha yakınızdır ama diğer seçenekle ilgili kayba karşı huzursuzluk hissedebiliriz. Çünkü seçenekler arasından verilen her karar, bir diğerinden vazgeçmek demektir. Bu durumda kayıpla olan ilişkimiz kararsızlığımızı etkiliyor olabilir.

Karar verme sürecimizi biraz daha kolaylaştırmak için neler yapabiliriz?

Yazının başında da belirttiğim gibi, bazılarımız için karar vermek çok tehdit edici ve zor gelebilir. Bu sebeple, öncelikle günlük hayatımızda küçük kararlar alarak pratik yapmaya başlayabiliriz. Kendimiz birkaç seçenek oluşturup onların arasından bir tercih yapacağımız zaman belirli bir süre sonucunda (örneğin üç saat içinde) seçeneklerden birini eyleme dökmek bir sonraki hedef olabilir. Üstünde pratik yaptıkça, bu süreyi daha da kısaltabiliriz.

Bir başka yardımcı olabilecek yöntem ise, kararımızı hayalimizde canlandırmaktır. Özellikle birkaç tercih şansınızın olduğu durumlarda faydalı olabilir. Seçeneklerden birine karar verdiğinizi hayal edin ve ona yoğunlaşın. Nasıl hissettiğinizi, nasıl davrandığınızı gözlemlemeye çalışın. İmgelemeyi tamamladıktan bir süre sonra da (birkaç saat geçmesine müsaade edin) diğer seçenek için aynı uygulamayı yapabilirsiniz.

Bazen çevremizdekilerin ve sevdiklerimizin etkisinde fazlasıyla kalabiliyoruz. Gerçekten kendi isteklerimiz ve düşüncelerimizle mi karar almaya çalışıyoruz yoksa onların beklentileri ve düşünceleri mi öncelikli onun farkındalığına varmamız gerekir. Eğer ki başkalarının etkisini hissediyorsanız, onları bir kenara koyup sadece kendi duygularınıza ve isteklerinize odaklanmanız kafanızda bazı şeyleri daha çok netleştirme konusunda yardımcı olabilir.

Karar alma sürecindeyken düşüncelerimiz zihnimizde uçuşabilir ve o düşünceler içinde kaybolabiliriz. En sonunda karmaşık bir zihinle baş başa kalıp bu sürece çok da katkısı olmayan bir şekilde kalabiliriz. Bu durumu engellemek için bir kâr-zarar analizi yapabilirsiniz. En kolay yol olarak bir kâğıda aklınızdaki kararın avantajları ve dezavantajlarını yazarak değerlendirme yapabilirsiniz.