Olumsuz Çocukluk Yaşantılarının Fiziksel Ve Ruhsal Sağlığımıza Etkileri

Uzun yıllardır, çocuklukta yaşanılan zorlu yaşantıların bir takım ruhsal problemlere sebep olabileceği konuşulmaktadır. Özellikle son yıllarda bu konu üzerine yapılan araştırmalar sayıca artmıştır. Bu araştırmalar aracılığıyla olumsuz çocukluk deneyimlerinin, yetişkinlikte bireyin hem fiziksel hem de psikolojik bir takım rahatsızlıklara yakalanma riskini arttırdığı sonucuna varılmıştır.

Peki, olumsuz çocukluk deneyimleri deyince akla gelenler neler olabilir? Çoğunlukla, ilk akla gelenler fiziksel ve/ya cinsel şiddete maruz kalmaktır. Bireyde çok ağır travmalar yaşatabileceği bir gerçek ve yadsınamaz. Ancak bu olumsuz deneyimler fiziksel ve cinsel şiddetle sınırlı değildir. Bunlarla beraber, erken yaşta yaşanan ebeveyn kaybı (ölüm nedeniyle veya boşanma sebebiyle olabilir), aileden yeteri kadar sevgi, ilgi ve şefkat görememek de bu araştırmalar sonucu olumsuz çocukluk deneyimi olarak kabul edilmiştir. Evin içinde sözel şiddete sıkça maruz kalmak (çocuğa karşı veya aile bireylerinin birbirlerine karşı da uyguladığı sözel şiddet) bir diğer önemli olumsuz yaşantıdır. Çocukların en temel gereksinimlerinden biri olan bakımın (yemek, temiz giysi, hastalandığında doktora götürülmesi) yeterli düzeyde karşılanmaması yine yetişkinlikte bazı hastalıkların gelişmesinde etken olabilmektedir. Çok da azımsanmayacak sayıda karşılaşılan bir diğer etken ise alkolik ve bağımlı ebeveynlere sahip olmaktır. Bu kısma aynı zamanda psikolojik rahatsızlıkları olan ebeveynleri de ekleyebiliriz (örneğin; ağır depresyon yaşayan veya narsisist ebeveynler). Genel olarak baktığımızda, bu yaşantılara maruz kalmış çocukların ihmal edildiğini, güvenli bir ortamdan uzak kaldığını, fiziksel, duygusal veya cinsel olarak kötüye kullanıldığını görebiliriz.

Bu olumsuz yaşantılar ile fiziksel sağlığımız arasındaki ilişki araştırılmış ve önemli sonuçlar elde edilmiştir. Örneğin, ebeveynlerinden birini erken yaşta kaybeden, fiziksel ve duygusal istismara uğramış çocukların ileride kalp rahatsızlıkları, akciğer hastalığı, diyabet, baş ağrısı ve MS (multiple skleroz) geliştirme ihtimalinin daha yüksek olduğu bulunmuştur. Bunların dışında, kansere yakalanma ve felç geçirme oranının da arttığı görülmüştür. Erken dönem olumsuz deneyimlerin bağışıklık sisteminin işleyişinde bir takım değişikliklere sebep olduğunu göstermektedir (otoimmün hastalıklar, ülser, astım…). Çünkü beden, beyin ve zihin etkileşim halinde yönetilmektedir.

Bunun psikolojik rahatsızlıklar üzerindeki etkisine bakacak olursak, anksiyete (kaygı bozukluğu) ve depresyon geliştirme ihtimali bu güçlükleri yaşamayan kişilere göre daha yüksektir. Stresli bir evde büyümüş çocuklar her an tetikte olduklarından dolayı kaygı seviyeleri de yüksektir dolayısıyla yetişkinlikte duygudurum düzenleme konusunda daha çok zorluk yaşamaktadırlar. Stresli durumlarla baş etmek ve zorlu duyguları hafifletme amacıyla duygusal yeme davranışı daha sık görülmektedir. Duygusal ihmal yaşayan çocuklarda ise depresyon en sık görülen rahatsızlıktır. Araştırmalar sonucu ebeveyn kaybı yaşamış çocukların depresyon geliştirme ihtimalinin üç kat fazla olduğu bulunmuştur. Ayrıca, çocuklukta ciddi travmalar geçirmenin de yetişkinlikte şizofreni hastalığı riskini arttırdığı görülmüştür.

Çocukluktaki olumsuz yaşantıların çok ciddi hastalıklara sebep olabileceğini bu araştırmalar göstermiştir. Ancak tabii ki, bu yaşantıların tek başına neden olduğunu söylemek yanlış olur. Biyolojik yatkınlığımız, genetik, yaşam tarzımız, çevresel zehirli maddeler ve beslenme gibi çeşitli risk faktörlerinin de bu rahatsızlıkların gelişmesinde önemli bir payı vardır. Hem kendimiz zamanında bu yaşantılara maruz kalmışsak hem de çocuklarımıza daha sevgi ve güven dolu ortam sağlamak açısından bu konunun önemine dikkat çekmek gerekmektedir. Şu anda zorluklar yaşayabiliriz, kaygılarımız, depresif hislerimiz olabilir ama hiçbir zaman geç değildir. Zihin esnektir, zamanında yaşadığımız olumsuzlukların etkisini psikolojik destekle daha uyumlu hale getirme şansımız vardır.