Oniomania (Alışveriş Bağımlılığı)

Oniomania, kompulsif alışveriş yapma arzusunu ifade eden tıbbi bir terimdir.

 (Yunanca onios = "satılık", mania = delilik'den gelir). Oniomania, kompulsif alışveriş arzusu için kullanılan teknik bir terimdir; daha yaygın olarak kompulsif alışveriş, kompulsif satın alma, alışveriş bağımlılığı veya alışverişkolik olarak anılır.

 İlk olarak 1915'te Bleuler ve daha sonra 1924'te Kraepelin tarafından, diğer patolojik ve reaktif dürtülerin yanı sıra, Yunan oneomai'sinden gelen satın alma tutkusu olarak tanımlanmıştır.

BELİRTİLER

Diğer kompulsif davranışlara benzer şekilde, insanlar sıklıkla bağımlılıkla ilişkili iniş ve çıkışlar yaşarlar. Mağdurlar genellikle satın alma sürecindeyken tatmin ruh halleri yaşarlar; bu durum hem hayatlarına anlam katıyor hem de üzüntülerini unutturuyor gibi görünüyor. Satın almanın gerçekleştiği ortamdan ayrıldığında ise kişinin  kişisel ödül duygusu çoktan kaybolmuştur. Bunu telafi etmek için bağımlı kişi tekrar alışverişe çıkar. Sonunda kişiye bir baskı hissi hakim olur. Örneğin, satın alınan malın saklanacağı ya da yok edileceği düşünceleri hakimiyet gösterir ve bunu yaşayan kişi bağımlılığından utanır ve bunu gizlemeye çalışır.

NEDENLER

Bağımlı kişi duygularıyla baş edebilmek için başka bir satın alma yoluna başvurur. Kişi öfke, stres gibi olumsuz duygulardan oluşan bir kısır döngüye girerek bir şeyler satın almaya yönelir. Satın alma işlemi bittikten sonra kişi ya pişman olur ya da depresyona girer.

Alışverişkoliklik genellikle erken yaşlarda başlar. Ebeveyn ihmali yaşayan çocuklar genellikle düşük özgüvenle büyürler çünkü çocukluklarının büyük bir bölümünde bir kişi olarak önemli olmadıklarını deneyimlerler.Sonuç olarak yalnızlık duygularını telafi etmek için oyuncakları kullanırlar. Çok daha gençken duygusal destek için materyallere bağımlı olan yetişkinlerin, çocukken katlandıkları yoksunluk duygusu nedeniyle alışveriş bağımlısı olma olasılıkları daha yüksektir. Yetişkinlik döneminde sevginin yerini oyuncak yerine satın alma alır. Alışverişkolikler gündelik sorunlarıyla, özellikle de özgüvenlerini değiştiren sorunlarla baş edemezler. Hayatlarındaki sorunların çoğu bir şey satın alınarak bastırılır.

Özellikle satın almanın günlük yaşamın önemli bir parçası olduğu tüketim ekonomisinin hakim olduğu kapitalist toplumlarda sosyal koşullar da önemli bir rol oynayabilir. Kredi kartları, para harcamanın yanı sıra kataloglar veya internet üzerinden posta yoluyla sipariş vermeyi de kolaylaştırır. Oniomaniyi sağlıklı alışverişten ayıran şey, satın almanın zorlayıcı, yıkıcı doğasıdır.

Bu bozukluk genellikle çocukluktaki duygusal yoksunluklar, olumsuz duygulara tahammül edememe, içsel bir boşluğu doldurma ihtiyacı, heyecan arayışı, aşırı bağımlılık, onay arayışı, mükemmeliyetçilik, genel dürtüsellik ve kompülsiflik ve kontrolü ele geçirme ihtiyacıyla bağlantılıdır. Kompulsif satın alma, kimliği ne sıkı bir şekilde hissedilen ne de güvenilir olan insanlarda bir benlik arayışını temsil ediyor gibi görünür.

 Çoğu alışverişkoliklerin, kompulsif alışverişin sağladığı duygusal canlanma ve anlık coşku yoluyla düşük özsaygı duygularını gidermeye çalıştığı gözlemlenmiştir.  Depresyon, anksiyete, madde bağımlılığı, yeme bozuklukları ve dürtü kontrol bozuklukları gibi ilişkili bozuklukların normalden daha yüksek bir oranını yaşayan bu alışverişçiler, semptomlarını kendi kendine ilaç tedavisi için kullanıyor olabilirler.

İYİLEŞMEYE GİDEN YOL

En önemli adım, şüpheli bir bağımlılık için yardım aramadan önce bir sorununuz olduğunu fark etmek ve kabul etmektir.

Alışveriş bağımlılığının tedavisi genellikle psikoloji, terapi ve bazen de ilaç kombinasyonunu içerir ve hastalar, davranışlarını etkileyebilecek daha derin psikolojik sorunları tespit edebilir. Örneğin kompulsif satın alma, OKB, depresyon ve bipolar bozukluk gibi psikiyatrik durumlarla ilişkilendirilebilir.

Genellikle bağımlılık yaratan davranışlarla maskelenen korkular ve paranoyalar vardır ve kişilerde  bunların verdiği rahatsızlığı yalnızca alışverişin gidereceğine dair yanlış inançlar yer almaktadır.

iyileşmenin gerçekleşmesi için hastaların tetikleyicilere aşina olması ve ilk başta inanılmaz derecede çiğ görünen duygulara karşı yavaş yavaş bir direnç geliştirmesi gerekmektedir.

Alışverişin arkasındaki  gerçek duyguları saklamak yerine, yaşam deneyimlerine karşı hoşgörü oluşturma ve bunlara duygusal olarak yanıt verme yönünde aşamalı bir süreç vardır ve bu da sonuçta kişiye özgürlük getirmektedir.

Alışverişin verdiği keyif verici etkilerin aynısını elde etmek için kişinin olumlu başa çıkma tekniklerini ve alternatif yöntemleri öğrenmesi için kişinin psikolojik destek alması iyileşme sürecinin önemli bir parçasıdır.